Gender - लिंग

 Gender - लिंग

'Gender' हा शब्द लॅटिन भाषेतील 'Genus' या शब्दापासून बनलेला असून याचा अर्थ 'kind or type - (प्रकार)असा आहे.

नामाचा लिंगविचार केल्यास खालील चार प्रकार पडतात.

1. Masculine Gender - पुल्लिंग 

A word in this gender shows that the living being concerned  is a male.

(या लिंगातील शब्द पुरुषवाचक नाम किंवा पुरुषवाचक पदार्थ दर्शवतो.)

Ex. boy, lion, king, father, son, bull, etc.

2. Feminine Gender - स्त्रीलिंग

A word in this gender shows that the living being concerned  is a female.

(या लिंगातील शब्द स्त्रीवाचक नाम किंवा स्त्रीवाचक पदार्थ दर्शवतो.)

Ex. girl, lioness, queen, mother, daughter, cow, etc.

3. Common Gender-  उभयलिंग 

A word in this gender shows that the living being concerned  may be either of the two sexes, male or female.

(या लिंगातील शब्द स्त्री व पुरूष या दोघासाठीही वापरला जातो.)

Ex. Baby (लहान मुल)  friend (मित्र / मैत्रीण)

cousin (चुलत भाऊ / बहिण) director (संचालक / संचालिका) person (व्यक्ती) student (विद्यार्थी, विद्यार्थिनी) guest (पाहुणा, पाहुणी) pilot (वैमानिक)

neighbour (शेजारी / शेजारीण) teacher (शिक्षक / शिक्षिका) doctor (वैद्य)  servant (नोकर) relative

(नातेवाईक) orphan (अनाथ बालक / अनाथ  बालिका)

enemy (शत्रु)  lawyer (वकिल) child (मुल)  etc.

Neuter Gender - नपुंसकलिंग

A word in this gender shows that the object is neither a male nor a female.

(या लिंगातील शब्द पुरूषवाचक नाम किंवा  स्त्रीवाचक नाम यापैकी काहीही  दर्शवित नाही.)

सर्व समुहवाचक व पदार्थवाचक नामे या गटात येतात.

Ex. book, tree, chair, table, hill, river, pen, family , ........ etc.

• पुल्लिंगी नामाचे स्त्रीलींग करताना खालील नियम लक्षात ठेवावेत.

i) ■ काही  पुल्लिंगी नामाला 'ess' हा प्रत्यय लावून त्याचे स्त्रीलिंगी नाम बनवतात.

 Ex.

लेखक Author  Authoress  लेखिका

कवी poet    poetess  कवयित्री

सिंह  lion    lioness  सिंहीण

यजमान  host  hostess  यजमानीण

राक्षस   giant   giantess  राक्षसीण

वारस  heir   heiress  स्त्रीवारस

महापौर/नगराध्यक्ष mayor mayoress स्त्री महापौर/नगराध्यक्ष

मेंढपाळ / धनगर  shepherd - shepherdessमेंढपाळ स्त्री

व्यवस्थापक Manager - manageress व्यवस्थापिका

बरोबरीचा मनुष्य peer  peeress बरोबरीची स्त्री

आश्रयदाता patron   patroness आश्रयदाती

चित्ता leopard - leopardess चित्ता (मादी)

भविष्य सांगणारा पुरूष prophet -

prophetess भविष्य सांगणारी स्त्री

कारभारी steward - stewardess  कारभारीण,

ii) ■ कांही पुल्लींगी नामांना 'ess' हा प्रत्यय लावताना शेवटच्या अक्षरापूर्वीचे   स्वर  वगळले जाते. 

Ex.

नट  Actor Actress  नटी

मार्गदर्शक conductor  conductress मार्गदर्शिका

उपकारकर्ता benefactor- benefactress उपकारकर्ती

वाघ tiger tigress  वाघीण

शिकारी hunter  huntress  शिकार करणारी स्त्री

वाढपी waiter   waitress  हॉटेलात काम करणारी सां

राजकुमार   prince princess  राजकुमारी

सम्राट  emperor  emperess  सम्राज्ञी

संस्थापक  founder  foundress संस्थापक स्त्री

अध्यापक  instructor  instructress अध्यापिका

जादुगर enchanter  enchantress जादुगरीण, etc.

iii) ■  कांही संयुक्त नामांच्या सुरवातीला किंवा शेवटी लिंगवाचक शब्द घालू स्त्रीलिंगी रूपे तयार करतात.

Ex.

बकरा He-goat  ◆ she-goat बकरी

जमीनदार land-lord ◆land-lady जमीनदार स्त्री

मोर peacock   ◆ peahen लांडोर

अस्वल he-bear ◆ she-bear अस्वलीण

नोकर man-servant ◆  maid-servant मोलकरीण

गाढव jack-ass  ◆ jenny-ass गाढविण

चिमणा cock-sparrow◆ hen-sparrow चिमणी

आजोबा grandfather ◆ grandmotherआजी

गवळी milkman ◆ milkmaid गवळण

धोबी washerman ◆ washerwoman धोबीण

जावई son-in-law ◆ daughter-in-law सून

सासरा father-in-law  ◆mother-in-law सासू,   

...etc.

iv) ■ खालील नामांचे पुल्लींगी व स्त्रीलींगी शब्द पुर्णपणे वेगळे आहेत. ते लक्षातच ठेवावी लागतात.

Ex. boy (मुलगा)  - girl (मुलगी) 

brother ( भाऊ) - sister (बहिण)

father  (वडील) -  mother (आई) 

grandpa (आजोबा) - grandma (आजी) 

uncle (काका / मामा) - aunt (काकी / मावशी ) 

son ( पुत्र ) - daughter (कन्या ) 

nephew (भाचा / पुतण्या)  - niece (भाची / पुतणी)

sir ( साहेब / महोदय ) -madam (बाईसाहेब / महोदया) 

bridegroom ( वर / नवरा) - bride (वधु / नवरी) 

widower (विधूर)  - widow (विधवा स्त्री) 

bachelor(अविवाहित पुरूष)- spinster(अविवाहित स्त्री)

wizard (चेटक्या) -witch (चेटकीण)

lad (मुलगा)   - lass (मुलगी) 

male (नर)  - female (मादी) 

king (राजा )- queen (राणी)

horse (घोडा )  - mare (घोडी) 

cock (कोंबडा )- hen (कोंबडी)

bull / ox (बैल) - cow (गाय) 

dog  (कुत्रा)  - bitch (कुत्री) 

fox (कोल्हा) -  vixen (कोल्हीण)

deer ( हरिण ) - doe (हरिणी) 

stag (लाल हरिण) - hind (लाल हरिणी)

ram (मेंढा /एडका/ बकरा) - sheep (मेंढी) ewe (यू)

drone (नरमधमाशी)  - bee (मधमाशी) 

lord (मालक ) - lady (मालकिण) 

lover (प्रियकर ) - love, beloved (प्रियसी)

colt (लहान घोडा ) - filly (लहान घोडी) 

gander (हंस ) - goose (हंसी)

boar (डुक्कर )  - sow (डुकरीण)

duke ( सरदार) - duchess (ड्यूकची बायको)

God ( देव ) - Goddess (देवी) 

monk(ख्रिश्चन भिक्षु, संन्यासी) - nun (जोगीण, विरक्त स्त्री)

buck (ससा ) - doe  ( ससा मादी)

administrator (व्यवस्थापक ) - administratrix (व्यवस्थापिका)

aviator (वैमानिक ) - aviatrix (वैमानिक स्त्री) 

hero (नायक ) - heroine (नायिका)

Train your hand with skill, Mind with wisdom and heart with love.

Co-operation is more important than competition

 Confidence is the touchstone of success..